|
| |
Karel over:
Het nut van de irrationele functies
We weten onderhand wel dat de irrationele functies niet worden gemeten met de Discovery Vragenlijst. Sterker nog, we kunnen uiterst boeiende en leerrijke workshops geven zonder ooit de termen Intuïtie en Gewaarworden in de mond te nemen. Dus waarom hebben we het er dan nog over? Hebben we niet genoeg aan de bewustzijnsinstellingen en de rationele functies? Waarom beperken we ons niet gewoon tot de vier kleuren?
Het is soms verleidelijk om de irrationele functies buiten beeld te houden bij een profielterugkoppeling. Of om er vluchtig overheen te gaan in een PE-workshop. Het is immers al meer dan genoeg ‘theoretische’ info die we mensen in korte tijd willen meegeven. Dan ben je blij als je groep of coachingsklant aan het eind van de sessie onze kernbegrippen – zoals perceptie, de kleuren, typen en het principe van afstemmen & verbinding maken - echt heeft begrepen en onthouden.
Niet alleen dat, het is ook nog eens behoorlijk lastig om helder uit te leggen waar de irrationele functies voor staan en hoe die in ons gedrag naar voren komen. En als je ze dan goed hebt neergezet en mensen begrijpen hoe het zit, dan mag je er meteen achteraan vertellen dat we ze niet meten. Het voelt bovendien voor velen onder ons wat vaag als we vertellen dat de irrationele functies ‘over het hele Wiel verspreid’ zitten. Daar wil je dan liever geen al te kritische vragen uit het publiek over moeten beantwoorden, toch?
Daarom!
Dus waarom blijven we die irrationele functies dan aanhalen? Laat ik beginnen met de meest basale reden: omdat we een model gebruiken dat volledig is gestoeld op de psychologische typeringen van Carl Jung. Als we de irrationele functies buiten beschouwing zouden laten, missen we de helft van de Jungiaanse functies! Gewaarworden en Intuïtie zijn bovendien even belangrijk voor het begrijpen van de voorkeursstijlen als Denken en Voelen.
In een eerder verhaal van mij, over het verschil tussen Voelen en Intuïtie, heb ik ook iets verteld over hoe de irrationele functies ‘klinken’. De manier waarop iemand met een voorkeur voor Gewaarworden een verhaal vertelt, is compleet anders dan waarop iemand met een voorkeur voor Intuïtie dat doet. Ik noemde het ‘de achterkant’ van het proces van informatieverwerking. Het vooraf paaltjes in de grond slaan en (chrono)logische verhaal van het nuchtere Gewaarworden, klinkt totaal anders dan de hak-op-de-tak en sfeer gerelateerde weergave van de associatieve Intuïtie. Bewustwording van dit verschil voegt absoluut iets toe aan de vaardigheid om psychologische voorkeuren te herkennen en erop af te stemmen.
Zeker als je dat combineert met de verschillende kleurrijke voorkeuren. De twee irrationele functies kunnen tot uiting komen met alle vier kleuren (IT, ET, IF en EF).
|
|
|
|
| |
|
| |
| Dat ziet er zo uit |
De wielpositie geeft vaak een aanwijzing hoe het zit met de verhouding tussen Gewaarworden en Intuïtie. Uit de volgorde en intensiteit van de kleurrijke voorkeuren, zoals gemeten met de Vragenlijst, leidt het systeem de irrationele functievoorkeur af. Door de dialoog aan te gaan met de persoon in kwestie en samen te onderzoeken hoe het precies zit, maakt de deelnemer een interessante verdiepingsslag in het proces van bewustwording en zelfinzicht.
Plus, misschien nog belangrijker, ook al worden deze twee functies niet rechtstreeks gemeten, ze spelen wel degelijk een belangrijke rol in het Discovery profiel! Bijvoorbeeld, als Stralend Geel en Vurig Rood de twee hoogste kleuren zijn, hebben wij het sterke vermoeden dat Intuïtie hoger zal scoren dan Gewaarworden. Dit betekent dat we in het profiel uitspraken zullen tegenkomen die duiden op een voorkeur voor Intuïtie.
De irrationele functies helpen ook om te verklaren waarom soms de kleurenvoorkeur niet lijkt te ‘matchen’ met het waarneembare gedrag. Dit zie je vooral bij de irrationele typen, waar Insights veronderstelt dat de irrationele functievoorkeur leidend is ten opzichte van de rationele functievoorkeur. Neem bijvoorbeeld een Directieve Motivator, of een Directieve Hervormer. De eerste kleur is Rood, maar het kan zomaar zo zijn, dat dit type er lang over doet om een beslissing te nemen, omdat hij of zij erg gericht is op het opnemen en verwerken van informatie. Deze focus op het waarnemen, biedt serieus tegenwicht aan de voorkeur voor het Extraverte Denken. En zo kan het dus gebeuren dat dit type, ondanks de Rode voorkeur, niet van het-snelle-knopen-doorhakken en grote-stappen-snel-thuis is. Een mooi voorbeeld van de stempel die de irrationele functie kan drukken op het gedrag dat iemand laat zien.
Verkeerde been
De precieze manier waarop Insights die aannames over de irrationele functievoorkeur doet, is het geheim van de smid. Maar de uitkomst ervan lees je wel degelijk terug in het profiel. Soms lijken bepaalde uitspraken in het profiel zelfs te botsen met de wielpositie. Dit is vooral het geval bij de accommoderende posities. Zo doet wielpositie 47 (GeGrR/B) vermoeden dat Gewaarworden sterke is dan Intuïtie; deze wielpositie bevindt zich immers dichter bij de door S gedomineerde spaken dan die van N. Toch komt het voor dat in deze wielpositie Intuïtie het sterkst blijkt te zijn. Dat komt door de invloed van de derde kleur boven de middellijn, Rood. Deze ‘trekt’ als het ware de voorkeur meer richting de Intuïtie die zich tussen Rood en Geel ophoudt. Het mooie en slimme van het Discovery profiel is dat je in zo’n geval wel degelijk meer uitspraken over Intuïtie zult tegenkomen dan over Gewaarworden. Vraag mij niet hoe, dat is nou de mystiek van Insights Discovery!
Omdat je het waard bent...
Al met al komen jullie hopelijk met mij tot de conclusie dat de irrationele functies wel degelijk waarde toevoegen aan wat wij doen. En dat levert onze klanten nog meer verdieping op. Het is daarom absoluut de moeite waard om energie te steken in het zorgvuldig uitleggen en laten ervaren van Gewaarworden en Intuïtie, zowel in individuele coaching/terugkoppeling, als in workshops. Zelfs al moet je er meteen bij zeggen dat we ze niet meten. Dat is geen zwaktebod. Dat is een handvat voor een verrijkende dialoog.
Eerdere antwoorden van Karel Jong kun je terug vinden in het nieuwsbriefarchief op Connections. |
|
|
|
| |
|
|
|
| Stel ook een vraag aan Karel |
|
|
|
